Κώστας Πάσχος: Η κοινή λογική ως πολιτική αξία

Ένα κινέζικο ρητό λέει: «Είθε να ζεις σε ενδιαφέροντες καιρούς». Ευχή ή κατάρα, άραγε; Όπως το βλέπει κανείς. Το βέβαιο είναι ότι οι πολιτικές μας μέρες σίγουρα δεν είναι και δεν θα είναι βαρετές. Τόσο σήμερα, όσο και στο εγγύς μέλλον. Και αυτό δεν αφορά μόνο το εξωτερικό πολιτικό σκηνικό, αλλά και το εσωτερικό. Και αν δεν είναι ακόμα ορατό, είναι μόνο γιατί δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες που ήδη σέρνονται εδώ και καιρό. Άλλωστε, όταν δεν βλέπεις κάτι, δεν σημαίνει ότι αυτό δεν υπάρχει.

Επιτρέψτε μου να εξηγηθώ. Την παρούσα συγκυρία χαρακτηρίζει μια ροπή σε αντισυστημικότητα με όχημα ένα άκρατο λαϊκισμό. Ένα έλλειμα εμπιστοσύνης σε θεσμούς και δημοκρατία μέσα από ένα μείγμα αμφισβήτησης όσων αποτελούν δομικά συστατικά της κοινωνίας και του πολιτικού μας συστήματος. Και πάνω απ’ όλα μια ισοπεδωτική αμφισβήτηση της λογικής. Της κοινής λογικής.

Όλα αυτά -συνήθειες, αξίες, διαδικασίες,- τα οποία γαλούχησαν πολιτικά τρεις τουλάχιστον γενιές, θωρούνται απαξιωμένες πρακτικές από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας, κυρίως της νεολαίας.

Στο ερώτημα «ποιος φταίει» που οδηγηθήκαμε σε αυτό το σημείο, μπορεί να πάρει κανείς πολλές απαντήσεις. Φταίνε οι πολιτικοί, φταίνε οι ίδιοι οι πολίτες, φταίει η παιδεία, φταίει το πελατειακό σύστημα κλπ. Είναι βέβαιο ότι κάποιες αγγίζουν μέρος της αλήθειας. Ωστόσο αν το σκεφτεί κανείς όλα αυτά είναι όψεις του ίδιου νομίσματος. Δικαίως ή αδίκως. Ηθελημένα ή όχι.

Η πολιτική κατάσταση είναι σε αυτό το επίπεδο λόγω του φαινομένου της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Όλοι όσοι ‘έθρεψαν’ και ‘θρέφουν’ νοοτροπίες και πρακτικές που απομακρύνουν τους πολίτες από την ενεργό συμμετοχή θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλίσουν την πολιτική τους κατίσχυση και επιβίωση, εξασφάλισαν κάτι διαφορετικό. Κατάφεραν να προσελκύσουν εκείνους που καιροσκοπικά και χωρίς ουσιαστική πολιτική ταυτότητα είχαν και έχουν βλέψεις εξουσίας, ενώ ταυτόχρονα απομάκρυναν εκείνους που συνεισέφεραν με λογική και αξιοσύνη σε ένα πολιτικό σύστημα βάσει της εμπειρίας τους και της χρησιμότητάς τους.

Με αυτό τον τρόπο οι πολλοί και μακρινοί έγιναν ξαφνικά κοντινοί, οι εχθροί έγιναν φίλοι στο σύστημα εξουσίας και οι λίγοι και σοβαροί αυτοαπομακρύνθηκαν από αυτό και η σοφία τους και χρησιμότητά τους μένει εκτός εδώ και πάρα πολύ καιρό (με όλες αυτές τις δυσάρεστες συνέπειες) μέχρις ότου οι ίδιοι αποφασίσουν ότι δεν πάει άλλο. Παρά το γεγονός ότι αυτή ήταν μια συνήθης διαχρονική πρακτική σε πολλά συστήματα εξουσίας, στις μέρες μας παίρνει διαφορετικό νόημα όχι μόνο γιατί είναι ο κανόνας παρά η εξαίρεση αλλά και για τον απλούστατο λόγο ότι λειτουργεί πολλαπλασιαστικά στην απαξίωση του εν λόγω συστήματος. Και αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι όσο πιο πολύ απομακρυνόμαστε από τη σοφία της λογικής και της πολιτικής ορθότητας, τόσο πιο δύσκολο είναι να ανασχεθεί το ντόμινο του λαϊκισμού.

Στο πλαίσιο αυτό και βρισκόμενοι κοντά στην ύστατη ώρα είναι αδήριτη ανάγκη να επιστρέψουμε στις ιδεολογικές ρίζες και να ανασύρουμε εκείνες τις αναμνήσεις που ενέπνευσαν τον λαό σε πολιτική συμμετοχή. Ο κόσμος που απέχει από της εκλογική έκφραση πρέπει να επανενεργοποιηθεί από τις δυνάμεις των αξιών της λογικής. Αλλιώς κινδυνεύει να γίνει πρόθυμο θήραμα των εκφραστών της, χωρίς αξίες και πυξίδα, νέας πολιτικής τάξης που αναφύεται πονηρά κάτω από τη σημαία ενός τυχάρπαστου αντισυστημισμού. Όσοι, δε, είναι εν ενεργεία εκφραστές της πολιτικής εξουσίας σε όλα τα επίπεδα -βουλευτές, δημοτικοί και περιφερειακοί εκπρόσωποι- να φροντίσουν και να έχουν συναίσθηση της ευθύνης ότι αν δεν επενδύσουν στην αξία των λόγων και έργων, και ορθών συμπεριφορών τότε η απαξία είναι αναπόδραστη. Αυτό υποδεικνύει η κοινή λογική, η οποία εν προκειμένω είναι και πολιτική λογική.

Σημείωση τέλους: Οι παραινέσεις γίνονται με αποκλειστικό γνώμονα να αποφύγουμε τα χειρότερα. Να αποφύγουμε επαναλήψεις αρνητικών στιγμών που κόστισαν στον τόπο. Γίνονται για να ενισχυθεί το πολιτικό φορτίο του τόπου. Γίνεται για να υπάρχει μία σανίδα σωτηρίας με την ελπίδα να αποφύγουμε τον ορατό κίνδυνο η κοινή λογική να  αποτελέσει πολιτικό απολίθωμα.

Λόγω της θέσης του καθενός μας και της πορείας μας, θεωρώ ότι πρέπει και οφείλουμε όλοι μαζί να είμαστε έτοιμοι.

«Οι καιροί γαρ ου μενετοί».