του Ηλία Γιαννακόπουλου, φιλόλογου
«Τα δέντρα είναι ποιήματα που γράφει η Γη προς τον ουρανό. / Και εμείς κόβουμε τα δέντρα και τα κάνουμε χαρτί, / για να καταγράψουμε την κενότητά μας” (Χαλίλ Γκιμπράν)
Αλήθεια πώς μπορεί να νιώσει ένας άνθρωπος κόβοντας το δέντρο που στη σκιά του μεγάλωσε και πέρασε τις πιο ωραίες στιγμές....
Πώς να ξεχάσω εκείνα τα καλοκαιρινά πρωινά που τα κλαδιά του και τα φύλλα του έκρυβαν τις καυτές ακτίνες του Ήλιου;
Πώς να ξεχάσω τις ατέλειωτες πρωινές συζητήσεις που μάς ενέπνεε η ανατολή του Ήλιου κάτω από την σκιά του αγαπημένου μας δέντρου, της Μ Ο Υ Ρ Ι Α Σ.
Πόσα και πόσα δεν άκουγαν τα κλαδιά και τα πυκνά της φύλλα χωρίς ποτέ να διαμαρτυρηθεί και όταν ακόμη κάποιο καρφί πλήγωνε τον κορμό της για να ικανοποιήσει κάποια μας απαίτηση για διευκόλυνση....
Ξύπναγα το πρωί και το βλέμμα μου έπεφτε στο πλούσιο φύλλωμά της. Κάποιες στιγμές ένιωθα ότι δυσανασχετούσε αν αργούσε η παρέα για τον πρωινό καφέ στην πιο ωραία γωνιά του σπιτιού μου στο χωριό.
Πόσες και πόσες ιστορίες δεν άκουγε υπομονετικά και πόσα μυστικά της οικογένειάς μου δεν γνώρισε εδώ και χρόνια πολλά όταν με τα αδέλφια μου στη συνήθη θέση του ο καθένας, την ίδια ώρα και ο καθένας τις δικές του επιλογές του πρωινού καφέ...
Η ζωή μου παράλληλη με αυτήν του δέντρου μου...Όταν γεννήθηκα την βρήκα, αφού οι γονείς μου την φύτεψαν. Αυτοί έφυγαν, αλλά η Μ Ο Υ Ρ Ι Α έμεινε εκεί για να μάς συντροφεύει...
Τώρα που κάποια αρρώστια την ταλαιπώρησε τα τελευταία χρόνια αποφάσισα-με βαριά καρδιά-να την κόψω...Δεν ήταν κάτι εύκολο για μένα, αφού ένα δέντρο και κάθε δέντρο έχει κι αυτό Ψ Υ Χ Η...
Κόβοντας τη Μ Ο Υ Ρ Ι Α ένιωσα σαν έκοψα ένα κομμάτι από τη ζωή μου. Από μία διαστροφή της ζωής μου η πρώτη πρωινή φροντίδα μου ήταν η περιποίησή του (πότισμα, κλάδεμα...).
Ήταν μία δύσκολη στιγμή όταν με το αλυσοπρίονο άρχισα να την κόβω. Ένιωσα λίγο περίεργα και για μία στιγμή σκέφτηκα να τα παρατήσω. Ήταν σαν πληγώνω κάποιον φίλο μου..Αλλά έπρεπε να την κόψω...
Τα δύο τελευταία χρόνια η Μ Ο Υ Ρ Ι Α μου δεν είχε πολλά φύλλα και φαινόταν πως στο εσωτερικό της (κουφάλα,) πονούσε και υπέφερε πολύ...Η κλιματική αλλαγή την αρρώστησε πολύ, άσχετα αν ο γειτονικός πλάτανος-όλως περιέργως- βρίσκεται στην πιο καλή του ώρα...
Σίγουρα στη ΜΟΥΡΙΑ μου δεν κατοικούσαν οι νύμφες Δρυάδες, Αμαδρυάδες και οι Ορεστιάδες...Ωστόσο το καλοκαίρι φιλοξενούσε την ορχήστρα των τζιτζικιών. Οι Σφήκες και οι αγριοκούμπανοι στο εσωτερικό της κορμό έβρισκαν ασφαλές καταφύγιο....
Θα ήθελα να ξέρω πως νιώθει τώρα ο παρακείμενος Έλατος που έχασε τη συντροφιά του. Μικρότερος σε ηλικία αυτός και πολύ θαλερός κυριαρχεί στο χώρο με το ύψος του και την μεγαλοπρέπειά του. Θυμάμαι τον ανταγωνισμό της Μουριάς με τον Έλατο, όταν τον φύτεψα δίπλα. Κάθε μέρα υπήρχε ένας συνεχής ανταγωνισμός για το ποιο δέντρο θα φθάσει ψηλότερα.
Ποιος είπε πως τα δέντρα δεν έχουν ψυχή και αισθήματα;
Εννοείται πως αργότερα ο Έλατος κέρδισε τη μάχη και η Μουριά παραιτήθηκε, αφού γνώριζε πως ο νόμος της αριστοτελικής εντελέχειας ισχύει απόλυτα. Τίποτα τελικά στη φύση δεν είναι τυχαίο και όλα διακονούν τους ακατάλυτους φυσικούς και συμπαντικούς νόμους.
Βλέποντας το κενό που άφησε το κόψιμο της Μουριάς και ενθυμούμενος την εξαμελή ομάδα-παρέα της οικογένειάς μου (αδέλφια-σύζυγοι) νιώθω περίεργα στη σκέψη πώς θα νιώθει ο τελευταίος “μόνος“ στη γνωστή γωνία της αυλής του σπιτιού μου και άσκεπος, αφού ο ίσκιος της μουριάς δεν θα υπάρχει άλλο.
«Ιερά μου φαίνονται μόνο τα δέντρα / σήματα οιωνών / φωλιές πνευμάτων / δωρητές σκιάς / αφηγούνται ολόκληρη την ιστορία / με χίλια λόγια, μ΄ έναν παλμό…/ Ιερά μου φαίνονται μόνο τα δέντρα / τα παντοδύναμα / χωρίς να το δείχνουν / κάθε φορά που τα ρίχνουν σπαράζει ο θεός / κάθε φορά που γκρεμίζονται / η φύση αναρωτιέται “πώς γίνεται / να σωριαστεί ένας Τιτάνας, / μήπως φτάνει η Συντέλεια;” (Στρατής Πασχάλης, από το βιβλίο, Κοιτάζοντας Δάση, Μεταίχμιο, 2002).
Δεν θα ήθελα να ήμουν ο τελευταίος αυτής της παρέας. Αλλά και θα ήθελα, όμως, να ζήσω αυτή τη στιγμή και να περιγράψω τα συναισθήματα και τις σκέψεις αυτής της sui generis μοναξιάς.
Αχ! και να μπορούσα να έφτιαχνα χαρτί από τον κορμό της Μουριάς για να γράψω όλα αυτά και όσα θα ακολουθήσουν.
Είμαι περίεργος τι θα ένιωθε και τι θα έγραφε η Μουριά βλέποντας και ακούγοντας κάθε πρωί (και όχι μόνον τότε) όλα αυτά που συζητούσαμε. Πολιτικές αναλύσεις, φιλοσοφικές αναζητήσεις, κοινωνικά σχόλια, γκρίνιες, όνειρα, σχέδια, πειράγματα, οικογενειακές έγνοιες, γέλια…
Τελικά σε αυτόν τον κόσμο δεν είμαστε μόνοι μας. Μοναξιές μπορεί να νιώθουμε, μόνοι δεν είμαστε. Άνθρωποι, Ζώα και Δέντρα αποτελούμε μία αδιάσπαστη ενότητα, μία αλυσίδα. Κάθε κρίκος της αλυσίδας είναι διαφορετικός αλλά όλοι μαζί αποτελούν ένα όλον και για να υπάρξει αυτό το όλον προϋποθέτει τη συνεργασία και την “αλληλεγγύη” όλων.
Η επιστήμη αναζητά τεκμήρια για να θεμελιώσει τις υποψίες της πως και τα δέντρα όπως και τα ζώα-εκτός βέβαια από τον άνθρωπο-έχουν σκέψη και αισθήματα.
Πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως τα δέντρα έχουν κομμάτι από τη θεϊκή ουσία και γι αυτό τα λάτρευαν ως θεότητες. Γι αυτό όσοι περιφρονούσαν τα δέντρα ή τα “κακοποιούσαν” αντιμετώπιζαν την ανθρώπινη οργή και τιμωρία αλλά πρωτίστως και την θεϊκή τιμωρία, όπως μάς διδάσκει και ο μύθος του Ερυσίχθονα.
Γι αυτό δημιουργήθηκαν πολλοί μύθοι και γράφτηκαν πολλά τραγούδια που υμνούν την προσφορά των δέντρων στον άνθρωπο (καρπό, σκιά….), όπως “Η Ιτιά”, “Ο Γερο Πλάτανος” κι άλλα
Ωστόσο δεν “σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν” , αλλά και τα δέντρα.
Αυτό που έζησα κόβοντας το αγαπημένο μου δέντρο ήταν κάτι ξεχωριστό και ένιωσα πολλές ενοχές. Πολλές φορές μία νομοτελειακά αναγκαία πράξη δεν έχει υποχρεωτικά και τη δύναμη να σε από-Ενοχοποιήσει από αυτό που πράττεις.
Με αυτά κι αυτά η γνωστή γωνία του σπιτιού μου θα είναι γυμνή για πολύν καιρό, αν και φρόντισα να αντικαταστήσω με άλλο δέντρο (Φλαμουριά) την απουσία-κοπή της Mουριάς. Ωστόσο χρειάζεται χρόνος για να απλώσει τα κλαδιά της και να μας χαρίσει τον ίσκιο της κάθε πρωί στην ώρα του καφέ.
Όταν ξαναβρεθεί η γνωστή παρέα στη γνωστή γωνία το επόμενο καλοκαιρινό πρωινό, τότε θα νιώσουμε πιο έντονα την απουσία της, όπως και την απουσία κάποιου μέλους της παρέας. Δυστυχώς η ζωή (ανθρώπων και δέντρων) ακολουθεί πάντα κάποιους νόμους και μία πορεία που η ανθρώπινη θέληση δεν μπορεί να αναστείλει-εμποδίσει, ούτε καν να προβλέψει πολλές φορές.
Γι αυτό είναι φρόνιμο κι αναγκαίο να ακολουθήσουμε τη συμβουλή-προτροπή του Warren Buffet (αμερικανός επενδυτής).
“Κάποιος κάθεται στη σκιά σήμερα, επειδή κάποιος άλλος φύτεψε ένα δέντρο πολλά χρόνια πριν”
*ΠΗΓΗ: Blog, “ΙΔΕΟπολις”, Ηλία Γιαννακόπουλου
