Γράφει η βουλευτής Ν. Καρδίτσας Ασημίνα Σκόνδρα
Με ανησυχητική συχνότητα επαναλαμβάνεται τελευταία η προσπάθεια ορισμένων να παρουσιάσουν τους θεσμούς και τις δημοκρατικές διαδικασίες ως μέρος ενός δήθεν «σάπιου συστήματος», που πρέπει να αλλάξει. Η ρητορική αυτή, που βαφτίζεται με τον εύηχο αλλά παραπλανητικό και απολύτως επικίνδυνο όρο «αντισυστημικότητα», κερδίζει έδαφος, όχι γιατί φέρει προτάσεις ουσίας, αλλά γιατί ποντάρει στην απογοήτευση και τον θυμό, που εύλογα νιώθουν πολίτες μέσα στις δυσκολίες της εποχής.
Τι σημαίνει, όμως, στην πραγματικότητα αντισυστημικότητα; Αν τη δούμε ψύχραιμα, πρόκειται για μια στάση που δεν αμφισβητεί απλώς μια συγκεκριμένη κυβερνητική πολιτική ή ένα κομμάτι της δημόσιας ζωής, αλλά το ίδιο το πλαίσιο, μέσα στο οποίο οργανώνεται η κοινωνία μας. Δηλαδή το κράτος δικαίου, τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς, τη διάκριση των εξουσιών, τις ανεξάρτητες αρχές, ακόμη και τις διεθνείς συμμαχίες της χώρας. Ο «αντισυστημικός» λόγος δεν λέει απλώς «διαφωνώ με τον Χ ή τον Ψ υπουργό». Λέει «όλο το οικοδόμημα είναι διεφθαρμένο και πρέπει να κατεδαφιστεί».
Σε πρώτη ανάγνωση, η αντισυστημικότητα δημιουργεί αισθήμα ελευθερίας, αυτονομίας, ίσως και ηρωισμού. Προσφέρει εύκολες, θεωρητικές απαντήσεις σε δύσκολα αλλά πρακτικά προβλήματα. Στις μέρες μας ενισχύεται και από την αμεσότητα και την ανωνυμία των κοινωνικών δικτύων, όπου ο λαϊκιστικός λόγος βρίσκει πρόσφορο έδαφος, χωρίς αντιλόγο, χωρίς έλεγχο, χωρίς θεσμικά αντίβαρα. Γοητεύει κάποιους, όμως η γοητεία αυτή είναι επίπλαστη και παρασύρει μόνο όσους δεν εμβαθύνουν. Γιατί η κοινή λογική, που είναι αλάνθαστη, καταδεικνύει ότι αν καταργήσεις το «σύστημα», δηλαδή τους θεσμούς και τους κανόνες που συγκρατούν την κοινωνία, αυτό που απομένει τι ειναι; το χάος, η ακυβερνησία, το δίκιο του ισχυροτέρου. Δηλαδή ζούγκλα.
Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων. Όποτε η «αντισυστημική» ρητορική επικράτησε, το αποτέλεσμα ήταν η απαξίωση του κοινοβουλίου, η ενίσχυση ακραίων δυνάμεων, η βία στους δρόμους, η καταστολή δικαιωμάτων. Το είδαμε στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου, το είδαμε σε άλλες γωνιές του πλανήτη, το είδαμε ακόμη και στη χώρα μας, όταν η δημοκρατία δοκιμάστηκε από δικτατορικά καθεστώτα. Γι’ αυτό η αντισυστημικότητα δεν είναι αθώα. Δεν είναι μια «διαφορετική άποψη». Είναι ένας δρόμος επικίνδυνος, που οδηγεί μακριά από την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τα δικαιώματα.
Κάποιοι θα αντιτείνουν ότι η κυβέρνηση πρέπει να ανέχεται την κριτική και να ακούει τις φωνές αμφισβήτησης. Απόλυτα σωστό. Η κριτική είναι οξυγόνο της δημοκρατίας. Όμως άλλο η κριτική και άλλο η συστηματική στοχοποίηση των θεσμών. Άλλο να διαφωνείς με ένα νομοσχέδιο και άλλο να απορρίπτεις συλλήβδην το κοινοβουλευτικό σύστημα. Εκεί χάνεται η γραμμή που χωρίζει τον εποικοδομητικό διάλογο από την υπονόμευση της ίδιας της δημοκρατίας.
Η αντισυστημικότητα, λοιπόν, δεν πλήττει μόνο την εκάστοτε κυβέρνηση. Πλήττει το σύνολο της κοινωνίας. Δημιουργεί κλίμα δυσπιστίας, οδηγεί τους πολίτες σε αποξένωση από τα κοινά, ανοίγει τον δρόμο σε ακραίες φωνές, που σπέρνουν τον διχασμό. Και το χειρότερο, αφήνει χώρο σε δυνάμεις που δεν ενδιαφέρονται για την πρόοδο και τη χώρα αλλά κυνικά για τη νομή της εξουσίας.
Το έργο της κυβέρνησης εκ των πραγμάτων κρίνεται καθημερινά. Πολλές φορές υπάρχουν παραλείψεις ή γίνονται λάθη, ενώ κάποιες μεταρρυθμίσεις σίγουρα “ξεβολεύουν” κάποιους. Όμως το πλαίσιο, μέσα στο οποίο βελτιώνεις καταστάσεις, είναι το δημοκρατικό σύστημα, όχι η κατεδάφισή του. Το στοίχημα δεν είναι να απαξιώσουμε τους θεσμούς αλλά να τους ενδυναμώσουμε, να τους κάνουμε πιο ισχυρούς, πιο διαφανείς, πιο κοντά στον πολίτη.
Η πραγματική πρόοδος απαιτεί πίστη στη δημοκρατία, υπομονή, διάλογο, και διαρκή προσπάθεια βελτίωσης. Δεν είναι ο δρόμος της καταστροφής, αλλά της οικοδόμησης. Αυτόν τον δρόμο έχουμε χρέος να ακολουθήσουμε, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να εγγυηθούμε στα παιδιά μας μια Ελλάδα πιο δίκαιη, πιο ασφαλή, πιο ελεύθερη!
