Restory Άξιων: Δράσεις στο καταποντισμένο τοπίο της Μεταμόρφωσης Καρδίτσας

 «Εβρόντησε και έβρεξε· το νερό κατέβη μ' ορμήν από τα βουνά. Ο ποταμός εφούσκωσε και τα χωράφια επνίγηκαν. Οι άνθρωποι, βουβοί και ταπεινοί, εκοίταζαν από τα παράθυρα το θυμό του Θεού.»

— Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Ο Αλιβάνιστος (1904)

Στις 6–7 Σεπτεμβρίου 2023, η συνηθισμένη φθινοπωρινή βροχή εξελίχθηκε σε νεροποντή. Η κακοκαιρία «Daniel» έφερε βροχές άνευ προηγουμένου. Τα νερά από τα Άγραφα και τους ορεινούς χειμάρρους κατέκλυσαν τον θεσσαλικό κάμπο, διαρρηγνύοντας αναχώματα και πλημμυρίζοντας το χωριό Μεταμόρφωση. Οι φερτές ύλες σκέπασαν σπίτια και χωράφια· η καταστροφή υπήρξε ανεξέλεγκτη και εκτεταμένη.

«Η βροχή, σαν πείσμων σκύλος, έγλειφε τους τοίχους· κι ο αέρας τρύπωνε στις γωνιές, σα να 'ψαχνε για ψυχή να τη δαγκώσει.»
— Γιάννης Σκαρίμπας, Το Άγιον Τραγί (1933)

Στη Μεταμόρφωση εντοπίστηκαν τουλάχιστον δύο σοροί: μια γυναίκα 88 ετών και ο γιος της 65 ετών. Η μνήμη του νερού έγινε φωνή και σκιά· και το πρωί ο ήλιος ανέτειλε κανονικά.

Το Restory Άξιων

Το Restory Άξιων ξαναγράφει την ιστορία των πλημμυρών στο καταποντισμένο τοπίο της Μεταμόρφωσης. Οι δράσεις του μεταμορφώνουν τη μνήμη της καταστροφής σε ενβοή εικόνων· μέσα από τη συλλογική αντοχή επιπλέουν οι Άξιοι, οι αγρότες του μόχθου, όσοι παραμένουν στη θωριά του κάμπου που έγινε κόμπος νερών.

Παλαιές καταγραφές ζωντανεύουν μέσα από θεατρικά κείμενα, ερμηνευμένα από την κοινότητα των γυναικών. Σκαμπανεβάσματα αφηγήσεων και μουσικές απλώνονται υπό τον συντονισμό της Ευαγγελίας Μπράμη, ενώ οι εικαστικές περιγραφές αναβιώνουν την εμπειρία και φέρνουν στην επιφάνεια το νήμα της παράδοσης, από την ομάδα Εν-ΦΛΩ και το εργαστήριο της Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας. Μέσα από την τέχνη, η κοινότητα ξαναθυμάται την ιστορία της, μεταμορφώνοντας τη μνήμη σε μνημείο.

• Μνημείο Ένα, Restory: Μεταμόρφωση μαρτυριών σε θεατρικά υποσύνολα, με προφορική ιστορία, επιτελέσεις, θέατρο, μουσική και λογοτεχνία.

• Μνημείο Δύο, Restoration: Μετάταξη της ύλης της φθαρτότητας σε μνήμη, μέσω εικαστικών εγκαταστάσεων που καθιστούν το τοπίο ευάλωτο στην κοινή ιστορία.

Πρόγραμμα Restory Άξιων – Μεταμόρφωση Καρδίτσας

Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2025

• 17:00 – Επισκέψιμες εκθέσεις στο Κοινοτικό Κατάστημα και στο ερείπιο Κονάκι στην αυλή του Κώστα Τασιόπουλου

• 18:30 – Έναρξη τελετής: Αγιασμός

  • Υποδοχή με κλαρίνο από τον Μάριο Νιάφα, καλωσόρισμα από γυναίκες με τραγούδι

  • Παρουσίαση: Παπαιωάννου Κωνσταντίνα

  • Εθνικός Ύμνος, «Τη Υπερμάχω», και Θούριος του Ρήγα από τη χορωδία του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά

  • Χαιρετισμοί επισήμων

  •  Αναγνώσεις από την Ευαγγελία Μπράμη: Τα δάκρυα της αγάπης δεν είναι βροχή

Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2025

• 18:00 – Πομπή από το Κοινοτικό Γραφείο προς το σπίτι του Γιώργου και της Ελένης Λιάμπου για φόρο σιγής, με κατάθεση λουλουδιού και άναμμα κεριού.

• Κατάληξη στο ερείπιο Κονάκι στην αυλή του βαρκάρη Κώστα Τασιόπουλου. Ξενάγηση στις έξι εικαστικές εγκαταστάσεις: Διαμαντοπούλου Χρύσα,  Καράς Στέλιος,  Κοντοσφύρης Χάρης,  Λεωνίδας Νικολαΐδης ,  Σταυρούλα Στάμκου, Κώστας Σολάκης. . 

• Παρουσίαση ιστορικών αναδρομών για το τσιφλίκι και το Κονάκι Κουρτικίου από τη Σοφία Τζέλλα, Ευαγγελία Παπαδημητρίου και Ευαγγελή Ρητά

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2025

• 18:00 – Παρουσίαση από το βιβλίο Συνοπτική Ιστορία του Χωριού Κουρτικίου του Ιωάννη Παπαδημητρίου, κεφάλαιο για την πλημμύρα του 1953

• Αφηγήσεις από Ευαγγελία Παπαδημητρίου, Παναγιώτα Βαλογιάννη, Ελένη Τασιοπούλου, Απόστολο Τσιούκα, Γεωργία Χριστοδούλου-Τασιούλη, Λίτσα Ρητά και Απόστολο Πανάγο. Συμμετοχή παιδιών του χωριού

• Τραγούδια γυναικών με συνοδεία κλαρίνου Μάριου Νιάφα και ποιήματα

• Αναφορά στην πλημμύρα του 1994 από την Ευαγγελή Ρητά

Εικαστική έκθεση – έως Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2025, ώρες 10:00–13:00 και 17:00–20:00. Προβολές ντοκιμαντέρ, συνεντεύξεων και σχετικών υλικών.

Ευχαριστίες

Θερμές ευχαριστίες στους: Αμπράζη Κωνσταντίνο, Θώθη Κωνσταντίνα, Κουφογιάννη Ευθύμιο, Κουφογιάννη Νίκο, Λαγάρα Παναγιώτη, Λαγάρα Σπυριδούλα, Λάππα Μιχάλη, Λιάμπου Κερασίνα, Όλγα Μοναχού, Σπύρο Μπουντούρη, Μάριο Νιάφα, Παπαδήμητρη Ευαγγελία-Θεοδώρα, Τζέλλα Σοφία, Τσιάρα Κωνσταντίνο, Στέφανο Χιώτη, Πούλιο Παναγιώτη, Ρητά Λίτσα, Ρόζα Βαλλίνα, Ρουσάκη Ηλία, Σαργιώτη Θεοδώρα, Σπυρόπουλο Παναγιώτη, Τασιόπουλο Βαγια-Ελένη, Θεοδώρος Χρήστος.

Δημόσιες ευχαριστίες στη Διεύθυνση Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας, Πολιτισμού και Τουρισμού του Δήμου Φλώρινας, στον Πολιτιστικό και Μορφωτικό Σύλλογο Μεταμόρφωσης Καρδίτσας, στα Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας Α.Ε., και στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας για τη συνεργασία.

Υποστήριξη και συμμετοχή: Δήμος Παλαμά, Τοπική Κοινότητα Μεταμόρφωσης, Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Μεταμόρφωσης, Interamerican Anytime, Humanity Greece, προπτυχιακοί φοιτητές Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, προπτυχιακοί φοιτητές και απόφοιτοι της Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας, πρωτοβουλίες πολιτών από Καρδίτσα, Τρίκαλα, Μεγάλα Καλύβια και Μεταμόρφωση.

Οι δράσεις αποτελούν συνέχεια της εικαστικής εγκατάστασης που παρουσιάστηκε στο Πάρκο Τρίτση πριν από έξι μήνες, με θεματικό άξονα τον Daniel και τη μνήμη της καταστροφής, καθώς και της αντίστοιχης δράσης Restart 230 στα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων τον Σεπτέμβριο. Συμμετέχοντες καλλιτέχνες Αλεξίου Ελένη, Αντωνακάκη Σοφία, Γεωργίου Παπαναγιώτου, Δαλάκα Ελένη, Διαμαντοπούλου Μαρία, Διαμαντοπούλου Χρύσα, Ζαχαρόπουλος Παναγιώτης, Καρράς Στέλιος, Σιώτη Χρύσα, Κατράνα-Σχιζοδήμου Πόπη, Κεφάλας Ηλίας, Κοντοσφύρης Χάρης, Λυκουρέση Αθανασία, Μαγκλάρας Παναγιώτης, Μαγγού Νίτσα, Μαρτίνοβα Όλγα, Μπράμη Ευαγγελία, Μπομπολός Στράτος, Μπουντούρης Σπύρος, Νικολαΐδης Λεωνίδας, Ρουσιάκης Σωτήρης, Σολάκης Κώστας, Στάμκου Σταυρούλα, Στέφας Χρήστος, Τάπανα Κατερίνα, Χιώτης Νικόλαος Στεφ. Καλλιτέχνες από την ευρύτερη περιοχή Θεσσαλίας: Ανυφαντής Νικόλας-Μάριος, Άγγελος Θανάσης, Καπράνος Νικήτας, Κοτσίρας Άγγελος, Κοτρώτσιος Άκης, Κουκόσια Αλέκα, Μπαρκαλής Ηλίας, Μπαρκαλής Παναγιώτης. Εικαστική Ομάδα «Εν-ΦΛΩ» – συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Αντωνακάκη Σοφία, Βαλλιάνου Ειρήνη, Βλαχίδου Κωνσταντία, Γεωργιάδου Μαρία, Δαλάκα Ελένη, Ευδαίμων Μηνάς, Θεοδωρίδου Ελένη, Καβαδία Λέα, Καλιτσουνάκη Κατερίνα, Καπουλίτσα Φανή, Κοντοσφύρης Χάρης, Κουζούνη Μίνα, Κουνάβη Κατερίνα, Κωνσταντίνου Νέλα, Λυκουρέση Αθανασία, Μαυρίδη Κυριακή, Μητσάκου Σταυρούλα, Μηναδάκη Φωτεινή, Μοναχού Όλγα, Μπακογιάννη Κατερίνα, Μπουντούρης Σπύρος, Οικονομάκος Σταύρος, Σαμουηλίδου Βασιλική, Σέντζας Βασίλης, Σιατερλή Δήμητρα, Σιώτη Χρύσα, Στέφας Χρήστος, Σχιζοδήμου Πηνελόπη, Φλέγγα Αντωνία, Φωτιάδης Κωνσταντίνος, COM.ODD.OR