Με επιτυχία και με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου πραγματοποιήθηκε, το απόγευμα της Παρασκευής 22 Νοεμβρίου, στο ξενοδοχείο «Κιέριον», η εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν η Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας και ο Δήμος Μουζακίου για την παρουσίαση των Πρακτικών του Συνεδρίου «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και η εποχή του».
Τόσο το Συνέδριο, που οργανώθηκε κατά το διάστημα 29, 30 Ιουνίου και 1η Ιουλίου 2021 στο Μουζάκι, όσο και ο συλλογικός τόμος, σε επιμέλεια Α. Αντωνίου & Έ. Αντωναράκου, πραγματοποιήθηκαν με την αρωγή της Βουλής των Ελλήνων.
Τον τόμο παρουσίασαν η κ. Μαρία Καμηλάκη, Γλωσσολόγος, Αναπλ. Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διοίκησης, Βιβλιοθήκης & Εκδόσεων της Βουλής των Ελλήνων, ο κ. Αντώνης Αντωνίου, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου, και η κ. Ελένη Αντωναράκου, Φιλόλογος-Ιστορικός, ΒΑ ΜΑ, τ. Προϊσταμένη του Τμήματος Βιβλιοθήκης Πόλης & Διαχείρισης Συστημάτων της Βιβλιοθήκης της Βουλής.
Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου αναπτύχθηκαν 46 συνολικά εισηγήσεις από καταξιωμένους ομιλητές (συγγραφείς, ερευνητές, καθηγητές πανεπιστημίου και διδάκτορες) από όλη την Ελλάδα, οι οποίοι φώτισαν σημαντικές πτυχές του μεγάλου ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης Γεώργιου Καραϊσκάκη, σκιαγραφώντας με τρόπο μοναδικό όλη την εποχή του Αγώνα της ανεξαρτησίας.
Προηγήθηκαν οι χαιρετισμοί των επισήμων και πιο αναλυτικά:
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφεράλων κ.κ. Τιμόθεος τόνισε πως το βιβλίο αυτό θα πρέπει να μείνει παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Ο βουλευτής Αριστοτέλης Σπάνιας, ο οποίος εκπροσώπησε τον Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνο Τασούλα, ανέφερε πως «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης αποτελεί σύμβολο και εμείς όλοι είμαστε περήφανοι απόγονοί του. Είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίσουμε αυτό τον αγώνα και να ακολουθήσουμε αυτή την πορεία».
Η βουλευτής Ασημίνα Σκόνδρα τόνισε πως «Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ενέπνευσε την εποχή του. Την ταπεινή του μοίρα τη νίκησε. Εμψύχωσε τους πολεμιστές. Είναι πηγή έμπνευσης για όλους εμάς σήμερα».
Ο δήμαρχος Καρδίτσας Βασίλης Τσιάκος υπογράμμισε πως «Αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη αυτός ο τόμος διότι λαός ο οποίος δεν τιμά και ξεχνάει τη ιστορία του, είναι καταδικασμένος στη λήθη. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης εμπνέει και σήμερα. Σε μια εποχή όπου συμβαίνουν κοσμογονικά γεγονότα, μας ενώνουν τα ίδια ιδανικά, για έναν κόσμο με ειρήνη, χωρίς πολέμους και μισαλλοδοξία».
Ο δήμαρχος Μουζακίου Θεοφάνης Στάθης σημείωσε πως «Πρόκειται για μια έκδοση που θα μείνει πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Διοργανώσαμε το μεγαλύτερο Συνέδριο που έγινε ποτέ για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και είμαστε περήφανοι γι ΄ αυτό».
Ο Πρόεδρος της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων Νομού Καρδίτσας Μανώλης Στεργιόπουλος επεσήμανε πως «όντως δουλέψαμε πάρα πολύ γι ΄ αυτό το Συνέδριο. Οι εισηγήσεις του πονήματος, όμως, έχουν τόσο μικρό ΄΄ανάστημα΄΄ μπροστά στο ΄΄ανάστημα΄΄ του ήρωα Γεώργιου Καραϊσκάκη ο οποίος γεννήθηκε και αναθράφηκε στο Μαυρομμάτι Καρδίτσας. Η διαδρομή ήταν δύσκολη ώστε να βρούμε τον κατάλληλο άνθρωπο της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων αλλά τα καταφέραμε. Η έκδοση αυτή θα φθάσει σε όλες τις Βιβλιοθήκες. Θα περάσει από τα βλέμματα πολλών φοιτητών. Ευχαριστώ θερμά όλους συνέβαλαν σε αυτή την κοπιώδη αλλά τόσο δημιουργική προσπάθεια. Ευχαριστώ και όλους τους Συλλόγους που βρίσκονται εδώ σήμερα. Η Καρδίτσα έχει πολύ ταλέντο. Όλες οι εκφράσεις της Τέχνης ΄΄κατοικούν΄΄ σε αυτή την πόλη. Θα συνεχίσουμε έτσι. Στον δρόμο του πολιτισμού».
Χαιρετισμούς απέστειλαν ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας και ο βουλευτής Γιώργος Κωτσός που, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με ένα τραγούδι για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη από τον Βασίλη Νταράλα.
Η εισήγηση της Μαρίας Καμηλάκη (Γλωσσολόγος, Αναπλ. Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διοίκησης, Βιβλιοθήκης & Εκδόσεων της Βουλής των Ελλήνων)
Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και τιμή που βρίσκομαι σήμερα κοντά σας για την παρουσίαση των Πρακτικών του Επιστημονικού Συνεδρίου «Ο Γ. Καραϊσκάκης και η Εποχή του» (29 Ιουνίου-1 Ιουλίου 2021) - μια πρωτοβουλία της Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων Νομού Καρδίτσας και του Δήμου Μουζακίου που καρποφόρησε και συστράτευσε μια σειρά φορέων, όπως είναι το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Περιφέρεια Θεσσαλίας-Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας και η Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων.
Και η Βουλή των Ελλήνων, διά του Προέδρου της, κ. Κωνσταντίνου Αν. Τασούλα, στάθηκε αρωγός του εγχειρήματος από την πρώτη στιγμή, θέτοντας υπό την αιγίδα της τη διοργάνωση, τροφοδοτώντας το Συνέδριο με εισηγήσεις του επιστημονικού της προσωπικού και αναλαμβάνοντας το επίμοχθο και χρονοβόρο έργο της επιμέλειας του τόμου των Πρακτικών, που παρουσιάζουμε σήμερα.
Η ποσοτική αποτίμηση του τόμου είναι εντυπωσιακή: 564 σελίδες, 46 ανακοινώσεις, που καλύπτουν τις 3 ημέρες του Συνεδρίου.
Αν και το Συνέδριο ξεκίνησε από την αγάπη και το μεράκι των τοπικών φορέων, επιτρέψτε μου να πω ότι ο υπό παρουσίαση τόμος των Πρακτικών δεν είναι τοπικής εμβέλειας, αλλά εθνικού ενδιαφέροντος, καθώς εμπλουτίζει τη σχετική με τον Γεώργιο Καραϊσκάκη βιβλιογραφία. Αναμφίβολα, στα πλεονεκτήματά του συγκαταλέγεται το γεγονός ότι συγκεντρώθηκαν επιστήμονες από διαφορετικές θεωρητικές αφετηρίες, οι οποίοι προσεγγίζουν πραγματικά διεπιστημονικά την προσωπικότητα και τη δράση του Γ. Καραϊσκάκη. Ενδιαφέρον έχει και η πολυφωνικότητα του Τόμου, καθώς στις ανακοινώσεις συνδυάζεται η μεθοδολογική σκευή των ερευνητών ή των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, με το διεισδυτικό βλέμμα και την περικειμενοποιημένη και βιωματική γνώση όσων θεραπεύουν την τοπική ιστορία, έξω από αυστηρά θεσμικά ή ακαδημαϊκά πλαίσια.
Ο αναγνώστης μέσα από τον Τόμο μπορεί να αποκομίσει μια συνολική εικόνα για τον Γ. Καραϊσκάκη, από την παιδική του ηλικία και τη σχέση με τη μητέρα του, την κατάσταση της υγείας του και τις επιπτώσεις αυτής, τη στρατιωτική του προπαρασκευή και τη μετέπειτα δράση του κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, τις συχνά ταραχώδεις σχέσεις του με άλλους πρωταγωνιστές της εποχής, και βέβαια την ιδιόλεκτό του, με δεσπόζον χαρακτηριστικό την αθυροστομία – μάλιστα, η ροπή προς τη βωμολοχία ήταν μέρος μιας ευρύτερης επικοινωνιακής ικανότητας του Καραϊσκάκη, που τον καθιστούσε ιδιαίτερα δημοφιλή μεταξύ των Ελλήνων αγωνιστών, οι οποίοι έβρισκαν διασκεδαστική την παρέα μαζί του: «Η ευφράδειά του και η συναναστροφή του ήτον εν θέατρον· και πολλάκις οι στρατιώται χάσκοντες εις τας κομψότητας και αστειολογίας του, αλησμονούσαν να γευματίσουν. […] Είχε νουν εφευρετικόν και γεννητικόν και φυσικήν ρητορείαν» (πρόλογος Γ. Βλαχογιάννη, σε Aινιάν, Δ. Η βιογραφία του Στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη υπό του ιδιαιτέρου γραμματέως του Δ. Αινιάνος, έκδοσις δευτέρα (μετά συλλογής ανεκδότων και αποφθεγμάτων, εισ.-επιμ. Γ. Βλαχογιάννης, Αθήνα 1903, σελ. 6).
Και φυσικά στον Τόμο αποτυπώνονται οι μεταγενέστερες προσλήψεις και κατασκευές του Καραϊσκάκη, καθώς πολλές φορές οι μεταγενέστεροι προσφεύγουν στο ήρωα σε διαφορετικές ιστορικές συγκυρίες. Θυμίζουμε, ενδεικτικά, το εμβληματικό έργο του Σπύρου Βασιλείου «Ο θάνατος του Καραϊσκάκη» κατά την Κατοχή, όταν το παρελθόν αποτελεί παρηγοριά και η Επανάσταση του 1821 βασική πηγή έμπνευσης και τόνωσης του εθνικού φρονήματος∙ αντιστοίχως, ο Διονύσης Σαββόπουλος συνθέτει την «Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη» το 1969, εν μέσω της Χούντας των Συνταγματαρχών. Και μην ξεχνάμε την οικειοποίηση του ηρωικού παρελθόντος από τη Μεταξική Δικτατορία, σε πρωτοβουλία της οποίας οφείλεται η μετονομασία του Ποδηλατοδρομίου του Νέου Φαλήρου σε γήπεδο Καραϊσκάκη, λόγω γειτνίασης με τον τόπο θανάτου του ήρωα.
Μέσα από ένα πλήθος κειμενικών ειδών παρακολουθούμε τον απόηχο του Καραϊσκάκη στην παράδοση, λαϊκή και λόγια, στη νεοελληνική ποίηση, στον Τύπο, στις εικαστικές τέχνες, στο θέατρο, στις μουσικές καταγραφές, στα σχολικά εγχειρίδια, ακόμη και στο δημόσιο μνημονικό τοπίο, μέσω των έφιππων αδριάντων.
Και βέβαια, από τα Πρακτικά δεν λείπουν και οι σύγχρονες προσεγγίσεις με στόχο την εκπαιδευτική και διδακτική αξιοποίηση του ήρωα, αλλά και η παρουσία του στο ψηφιακό περιβάλλον – προσφέροντας πολύτιμο υλικό στους εκπαιδευτικούς για την εξοικείωση των παιδιών με το ιστορικό μας παρελθόν.
Συνολικά, ο Τόμος αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς το τοπικό διαπλέκεται με το υπερτοπικό αξεδιάλυτα, σε έναν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, όπως είναι η Ελληνική Επανάσταση.
Όταν τελειώνει ένα εκδοτικό εγχείρημα οι ευχαριστίες δεν περισσεύουν. Ευχαριστούμε όλους τους εισηγητές και τις εισηγήτριες που μας εμπιστεύθηκαν τα κείμενά τους∙ τον Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής, κ. Μανώλη Στεργιόπουλο, τον Δήμαρχο Μουζακίου κ. Θεοφάνη Στάθη χωρίς τη συμβολή των οποίων δεν θα είχε πραγματοποιηθεί το Συνέδριο – η αγάπη τους για τον τόπο τους υπήρξε η κινητήριος δύναμη∙ τον Γιάννη Μετζικώφ και την Έλλη Δρούλια, που ως στελέχη της Βιβλιοθήκης της Βουλής υποστήριξαν ενθέρμως το εγχείρημα.
Θερμές ευχαριστίες στους δύο επιστημονικούς επιμελητές των Πρακτικών, την κ. Έλενα Αντωναράκου και τον κ. Αντώνη Αντωνίου, Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής, που με μόχθο συγκέντρωσαν και ενιαιοποίησαν τις εισηγήσεις, συχνά ερχόμενοι σε τακτική επικοινωνία με τους συγγραφείς για διευκρινίσεις.
Ευχαριστίες προς τη Διεύθυνση Εκδόσεων και Εκτυπώσεων της Βουλής, και ιδιαίτερα τον Δημήτρη Ζαζά και τον Παναγιώτη Τζοανάκη, που επιμελήθηκαν γραφιστικά και τυποτεχνικά την έκδοση και μας παρέδωσαν έναν άρτιο τόμο.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην πανάξια συνεργάτιδά μου στη Βουλή και συντοπίτισσά σας, την κ. Μαρία Μπριάνα, για την οργανωτική υποστήριξη της σημερινής εκδήλωσης, σε συνεργασία με τους διοργανωτές.
Και φυσικά, η έκδοση δεν θα είχε γίνει χωρίς την πάντοτε ενεργό αρωγή της ηγεσίας και της διοικητικής ιεραρχίας της Βουλής – επομένως, ευχαριστούμε θερμά τον Πρόεδρο της Βουλής, τον κ. Κωνσταντίνο Τασούλα, και τον Γενικό Γραμματέα, κ. Βασίλειο Μπαγιώκο.
Κλείνοντας, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του τόμου, επιτρέψτε μου να πω, είναι η πρώτη ύλη του, που δεν είναι άλλη από την προσωπικότητα του Γ. Καραϊσκάκη: άλλοτε αγέρωχος ως «ο αϊτός της Ρούμελης, κι άλλοτε λαβωμένος και περιφρονημένος ως «ο γιος της καλογριάς», πρόκειται για μια συναρπαστική, πολυμήχανη, ευφυή προσωπικότητα που σε καθηλώνει. Αντισυμβατικός και γεμάτος αντιφάσεις, ο Καραϊσκάκης αναδεικνύεται στον υπό παρουσίαση Τόμο μέσα από ιστορικές πηγές, αρχειακά τεκμήρια και ανεκδοτολογικές αφηγήσεις που συνθέτουν τον μύθο του. Ένας ήρωας άτρωτος και συνάμα τρωτός, υπεράνθρωπος αλλά και ανθρώπινος, που σκιαγραφείται χωρίς να ωραιοποιείται, ούτε όμως και να αφηρωίζεται.
Η Τρίτη Εθνική Συνέλευση, στις 25 Απριλίου 1827, σε έγγραφο «συλλυπητικόν» για τον θάνατο του Γενικού Αρχηγού της Στερεάς Ελλάδος, Γ. Καραϊσκάκη, προς τον Στόλαρχο, τον Αρχιστράτηγο και τους οπλαρχηγούς και στρατιώτες του στρατοπέδου των Αθηνών (Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τόμ. 3, έγγραφο αριθμ. 133), αναφέρει: «Η φιλτάτη πατρίς θρηνεί απαρηγόρητος, απολέσασα το γνησιώτατον τέκνον της∙ θρηνεί και κόπτεται, στερηθείσα του θερμού προμάχου των ιερών της δικαίων∙ θρηνεί τον διαρρήξαντα τας νέας αλύσεις της Στερεάς Ελλάδος, τον ένδοξον νικητήν της Αραχόβης, τον εξολοθρευτήν των τυράννων∙ […] Ευδαίμων Καραϊσκάκη! Ορκισθείς να ζήσης ή ν’ αποθάνης ελεύθερος, εφύλαξας τον όρκον σου, ως χρηστός πολίτης, ως ευσεβής χριστιανός, ως τίμιος άνθρωπος».
