Γράφει η Ζωή Βαϊοπούλου
Από τον δικαιωματισμό στην κουλτούρα της προσφοράς
Πολλές φορές, ως νοσηλεύτρια σε νοσοκομείο, ακούω τον γιατρό να λέει στους συνοδούς ενός ασθενή:
«Ο ασθενής θα χρειαστεί μετάγγιση...»
Και τότε ξεκινά ένας μαραθώνιος τηλεφωνημάτων. Άνθρωποι που για χρόνια είχαν αποκοπεί από συγγενείς και φίλους, ξαφνικά τους θυμούνται για να ζητήσουν αίμα.
Μια σταγόνα ζωής, που όμως αποκαλύπτει την πιο βαθιά μας αλήθεια: ότι συχνά θυμόμαστε τον συνάνθρωπο μόνο όταν τον χρειαζόμαστε.
Κι όμως, η αιμοδοσία είναι ίσως το πιο αγνό μάθημα κοινωνικής συνείδησης. Γιατί το να δίνεις αίμα σημαίνει να δίνεις τον εαυτό σου τον ίδιο, να συμμετέχεις στη σωτηρία ενός ανθρώπου που μπορεί να μη γνωρίσεις ποτέ. Αυτή είναι η μέγιστη εθελοντική πράξη — μια πράξη που δεν χρειάζεται χειροκρότημα, αλλά καρδιά.
Κι όμως, για δεκαετίες, ακόμη και σε αυτόν τον ιερό χώρο της προσφοράς, παρατηρούνται πελατειακές σχέσεις. Κάποιοι πληρώνονται από απελπισμένους ανθρώπους για να δώσουν αίμα· άλλοι «εξυπηρετούν» μέσα από γνωριμίες. Έτσι, κάτι που θα έπρεπε να είναι καθαρό και φωτεινό, μετατρέπεται σε νόμισμα συναλλαγής.
Από αυτήν την παρατήρηση ξεκινά ένας βαθύτερος στοχασμός.
Γιατί τελικά, πίσω από αυτή την παραμόρφωση, κρύβεται μια κοινωνία που έχει μάθει να λειτουργεί με το «δικαιούμαι» περισσότερο απ' ό,τι με το «προσφέρω».
Στη συζήτηση με έναν συνάνθρωπο, εκείνος υποστήριξε ότι στην Ελλάδα καλλιεργείται υπερβολικά ο δικαιωματισμός, και ότι αυτό δεν μας αφήνει να προχωρήσουμε ως χώρα, ως κοινωνία, ως άνθρωποι.
Ίσως έχει δίκιο — τουλάχιστον εν μέρει. Ο δικαιωματισμός, όπως τον ζούμε, δεν είναι η φυσική διεκδίκηση της αξιοπρέπειας, αλλά μια νοοτροπία παθητικής απαίτησης, που καλλιεργήθηκε μέσα από τον τοξικό κομματισμό των τελευταίων δεκαετιών. Ένας ιός που επηρέασε κάθε πτυχή της ζωής μας — την εργασία, την εκπαίδευση, ακόμη και την ψυχολογία μας.
Έτσι, αντί να χτίζουμε κοινωνία ευθύνης, χτίζουμε κοινωνία παραπόνου.
Μα η κοινωνία προχωρά όταν ο καθένας κάνει το καλύτερο που μπορεί, όχι για να φανεί, αλλά γιατί έτσι καθαρίζει το πεδίο γύρω του.
Όταν κάνω το καλύτερο που μπορώ, αυτό αντανακλά σε όλη την κοινωνία· και τότε δεν χρειάζεται να εργαλειοποιήσω γνωριμίες ή να εξαργυρώνω σχέσεις.
Η προσωπική μου συνέπεια γίνεται κοινωνικό κεφάλαιο.
Κρούουμε όμως τον κώδωνα του κινδύνου.
Το ηλικιακό παράθυρο υγείας της κοινωνίας μας ολοένα και μικραίνει.
Κάποτε οι άνθρωποι έδιναν αίμα έως τα 65 τους.
Σήμερα, πολλοί ήδη στα 40 κουβαλούν ήδη μια σακούλα φάρμακα, γιατί τους έχουν πείσει πως είναι άρρωστοι.
Η νοοτροπία «είμαι άρρωστος» προκαλεί αρρυθμίες στην κοινωνική μας προσφορά.
Μήπως η κοινωνία μας χρειάζεται θεραπεία όχι μόνο στο σώμα, αλλά και στη νοοτροπία;
Αν η ομάδα των δραστήριων αιμοδοτών περιορίζεται σε νεότερες ηλικίες, χάνουμε μια κρίσιμη δεξαμενή ζωής και αλληλεγγύης.
Μήπως χρειάζεται να ξαναθυμηθούμε ότι η υγεία δεν είναι κατανάλωση φαρμάκων, αλλά καλλιέργεια συνείδησης;
Γιατί, αν το αίμα είναι η ουσία της ζωής, τότε η εθελοντική αιμοδοσία είναι ο καθρέφτης αυτής της συνείδησης.
Δείχνει αν είμαστε έτοιμοι να δώσουμε χωρίς να υπολογίζουμε, να αγαπήσουμε χωρίς αντάλλαγμα, να δούμε τον άλλο ως προέκταση του εαυτού μας.
Η επαφή με τους ανθρώπους μάς πλουτίζει, η απομόνωση μάς φτωχαίνει.
Ο αληθινός πολιτισμός δεν μετριέται με δείκτες, αλλά με το πώς στεκόμαστε ο ένας απέναντι στον άλλον στις στιγμές ανάγκης.
Εθνικό κάλεσμα ζωής
Το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.) υπενθυμίζει ότι ο καθένας μπορεί να γίνει εθελοντής αιμοδότης, για τον εαυτό του και για τον συνάνθρωπο.
Η διαδικασία είναι απλή: μπορείς να επισκεφθείς το πλησιέστερο νοσοκομείο ή κινητή μονάδα αιμοδοσίας και να δηλώσεις συμμετοχή.
Κάθε φιάλη αίματος μπορεί να σώσει μέχρι και τρεις ζωές.
Ας ξαναδώσουμε στο αίμα το νόημα της αγάπης.
Ας κάνουμε την προσφορά στάση ζωής όχι μόνο γιατί το χρειάζεται κάποιος, αλλά γιατί το χρειάζεται η ψυχή μας.
